Gabriel Aresti , Bilbon jaio zen
1933an. Jon Mirande bezala , Arestik ez zuen euskara etxean ikasi beraz 12 urte
zituela, konturatu zen zerbaiten gabezia zuela: euskalduna izateko euskara
ikasi behar zuela.Hala , bereburua euskaldundu zuen euskara ikasiz .Mirandek
bezala , bulego gris batean kontulari lanak egin zituen .
Aresti poeta zen baina
poesigintzaz kanpo ere lan asko eman zituen argitara. Antzerikia berritu zuen ,
kantagintza sustatu zuen , itzulpenak , ipuinak eta novela bat ere utzi
zizkigun eta artikulu eta hitzaldi mordo bat zorrotzak bezain polemikoak bere
garaian.
Euzko gogoa aldizkarian
argitaratu zuen bere lehen poema. Ludatua , arbuiatua , saritua ,zenntsuratua
,iraindua,miretsia , batertua , kantatua izan da Gabriel Aresti. Askorentzat ,
XX mendeko euskal poetarik handiena.
IDAZKERA ETA LANAK
Gabriel Arestiren hainbat
poema sinbolo bihurtu dira euskaldunentzat , haren hizkuntza ereduak hurrengo
belaunaldiak eta euskaramarkatu ditu , bere adimen kemenntsuak giltza den obra
zabala utzi digu.
Nabarmentzekoa da poeta
askorentzat ezinbesteko iturria izan den Harri eta Herri liburua.
Sorrera-liburu guztiak bezala , ikur bilakatu zen, eta itzal egin dioegilearen
obra osoari.
Hemen dago gizona
Paper honetan dago
Nago.
Deklarazio xume bezain zintzo
honekin hasi zien Gabriel Aresti bere obra nagusia. Poeta eta gizona bat dira,
ez dago bereizkuntzarik , artistak uko egin dio jarrera berezia izateari.
Poesia enplego txar bat da, ez gutziago , ez gehiago. Eta hau ezinbesteko
mugarri da Arestiren obra poetikoa ez ezik izaki publikoa ulertzeko. Hauexek dira Gabriel Arestiren lanak : Nire aitaren etxea , poesia , egia bat esateagatil eta zorrotzako portuan aldarrika .
POESIA KAIERA
Egia bat esateagatik,
alabak
hil behar bazaizkit,
andrea
bortxatu behar badidate,
etxea
lurrarekin
berdindu behar bazait;
Egia bat esateagatik,
ebaki behar badidate
nik eskribitzen
dudan
eskua,
nik kantatzen
dudan
mihina;
Egia bat esateagatik,
nire izena
kenduko badute
euskal literaturaren
urrezko
orrietatik,
inoiz,
inola,
inun
eznaiz
isilduko.
EGIA BAT ESATEAGATIK
Egia bat esateagatik poema
Gabriel Arestik idatzi zuen 1963an.Honelakoa dio olerkigintza laburbilduz :
Inork ez dit isilduko nahiz eta erreakzioa sentitu maite dituen pertsonengan.
Ikusten dugunez , egia hitza
asko erabiltzen da, gezurra hitza aldatzenba dugu , poemaren zentzua guztiz
aldatzen da , zigorra bat egiten delako . Arestiren poesía askartazunez , hitz
motzez eta laburrez nabarmentzen da , denborazko hainbat hitz erabiltzen ditu
eta hainbat komak.
Arestik beste poema bat dauka
zein Egia bat esateagatik poemarekin alderatu dezakegu , desberdintasuna
legediarekin borrokatzearena da . Gabriel Aresti , poema honetan ,bera
pentsatzen duena esan nahi du , eta aldarrkatzen du nola ez daukan askatasunik
esateko.
gizonaren ahoa.
Defendi dadin.
Hainbeste bidegabe
egin zaio
azken ehun mila urte honetan...
Orain,besoak
indar-gabeturik ditu,
burua erdi-bitan;
ez diozue
kopetan adarrik ernatzen
utzi;
ebaki dizkiozue
eskuak,
ez dezanezpatarik astin.
Hor datza.
Ezin defendi diteke
indarrez.
Bakar-bakar-bakarrikan
geratzen zaio
hitza.
Baina ez zazue,
baina ez zazue,
baina ez zazue,
ez zazue tapa
gizonaren ahoa.
Hitzaz
balia dadin,
hitzaz
zerbitza dadin.
Honela konpreni
dezazuen
zertarako
jaiotzen den
mundura.
Ez,
ez zazue tapa
gizonaren ahoa.
GIZONAREN AHOA
Gizonaren ahoa olerkia , Gabriel
Aresti idatzi zuen , poema honetan nola gizonak hitz egiteko askatasuna
eskatzen duen adierazten du . Arestik poeman , gizonaren ahoa ez tapatzeko
esaten du , defendi izan dadin , zeren eta aurreko urteetan menpean egon da .
Gizona ez da norbaiten menpean egoteko jaio , edo ondo ez bizitzeko baita
besteek diotenaegiteko. Indarrezez da defendatu behar , ahoz baizik. Poetak ,
errepikazioak denboran zehar erabiltzen ditu : ez zazue tapa , ez zazue tapa …
Poema hau hitz eta esaldi
laburretan ematen da , oso erraz ulertzea da , irakurleari ondo ulertzen
laguntzeko.
No hay comentarios:
Publicar un comentario